Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) przeprowadziła 5 grudnia 2024 roku start misji Proba-3, wykorzystując rakietę PSLV-XL z indyjskiego Centrum Kosmicznego Satish Dhawan. Misja ta, w której brało udział 40 podmiotów z 14 krajów, w tym siedem polskich firm i instytucji, ma na celu przełomowe badania korony słonecznej oraz demonstrację zaawansowanej technologii utrzymywania formacji satelitów w kosmosie.
Sztuczne Zaćmienie Słońca
Misja Proba-3 to pierwszy eksperyment, w którym dwa satelity – Coronograph Spacecraft (CSC) i Occulter Spacecraft (OSC) – stworzą na orbicie sztuczne zaćmienie Słońca, pozwalając tym samym aż na 6-godzinne obserwacje korony słonecznej. Tarcza Słońca, znacznie jaśniejsza od jej korony, jest przesłaniana przez dysk okulograficzny. Dzięki temu teleskop koronograficzny na CSC może badać słabiej widoczne zjawiska, takie jak koronalne wyrzuty masy czy wiatr słoneczny. Misja dostarcza danych, które dotychczas można było pozyskać jedynie podczas naturalnych zaćmień trwających kilka minut, występujących raz do dwóch razy w roku.
Formacja satelitów Proba-3 wymaga precyzji z dokładnością do milimetra. Oba satelity poruszają się w odległości 150 metrów od siebie na bardzo eliptycznej orbicie Ziemi, której apogeum wynosi 60 000 km, a perygeum – 600 km. Technologie opracowane w ramach tej misji mogą znaleźć zastosowanie w przyszłych operacjach kosmicznych, takich jak tankowanie satelitów, naprawy orbitalne, czy nawet poszukiwania egzoplanet poprzez zaawansowaną koronografię.
Wkład Polski
Polskie instytucje, m.in. Centrum Badań Kosmicznych PAN, były kluczowe dla sukcesu misji. CBK PAN dostarczyło koronograf, opracowało oprogramowanie naukowe oraz zaplanowało operacje instrumentów. Udział polskich naukowców w tej prestiżowej misji potwierdza ich wiodącą rolę w światowej eksploracji kosmosu.
Proba-3 to czwarta misja z serii Proba, zainicjowanej przez ESA w 2001 roku. Jest dowodem na to, że małe, eksperymentalne satelity mogą wprowadzać przełomowe technologie. W perspektywie długoterminowej rozwój tych rozwiązań otwiera nowe możliwości nie tylko w badaniach Słońca, ale także w eksploracji innych układów planetarnych oraz monitoringu Ziemi.
Misja Proba-3, o budżecie około 200 milionów euro i planowanym czasie trwania dwóch lat, stanowi istotny krok w rozwoju europejskich i globalnych badań kosmicznych.
Źródła: ESA, Spaceflight Now \ fot i grafika.: esa.int
