Wydobycie i hutnictwo metali na ziemiach polskich rozpoczęło się od ołowiu. Dowiedli tego pracownicy Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wyniki ich prac zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie „Archaeometry”.
W artykule „The first isotopic evidence of Early Iron Age lead ore exploitation in the Silesian-Krakow upland, Poland: a provenance study of Lusatian culture lead ornaments” przedstawiono nowe dane na temat wykorzystania rud galeny (siarczku ołowiu) pochodzących ze Śląska i Wyżyny Krakowskiej i określanych jako „złoża rud olkuskich”. Naukowcy zbadali 11 ozdób ołowianych z cmentarzysk późnej kultury łużyckiej, stosując analizę izotopów ołowiu. Dowiedli, że większość tych ozdób wykonano z miejscowej rudy, co świadczy o wczesnej eksploatacji olkuskich złóż ołowiu, obecnie datowanej o 1000 lat wcześniej niż dotychczas sądzono.
Naukowcy UJ w artykule – poświęconym badaniom ozdób ołowianych z wczesnej epoki żelaza (800-500 p.n.e.) – dowiedli za pomocą metod proweniencji izotopowej, że do wyrobu tych przedmiotów wykorzystane zostały olkuskie złoża siarczku ołowiu.
Naukowcy już planują kontynuację badań. Zamierzają porównać dwa główne narzędzia do badania kontaktów wymiennych w dawnych społeczeństwach: archeologiczne i geochemiczne. Ich celem będzie rekonstrukcja wzorców dystrybucji surowców do produkcji metalurgicznej, głównie stopów miedzi od epoki brązu (ok. 2000 p.n.e.) do końca wczesnej epoki żelaza (ok. 450 p.n.e.).
Inicjatorami i głównymi autorami pracy, która ukazała się w prestiżowym czasopiśmie „Archaeometry”, są dr Ewelina Miśta-Jakubowska, dr Karol Dzięgielewski i Renata Czech-Błońska z Instytutu Archeologii UJ. W projekcie uczestniczyli także m.in. naukowcy Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, Narodowego Centrum Badań Jądrowych w Otwocku i Uniwersytetu Warszawskiego. Badania były finansowane z grantu Narodowego Centrum Nauki oraz Mare Nostrum Lab w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim.
