3 kwietnia 2025 roku mija 100 lat od odkrycia komety jednopojawieniowej C/1925 G1 (Orkisz), która została oficjalnie uznana za pierwszą kometę odkrytą przez Polaka. Na niebie wypatrzył ją krakowski astronom, Lucjan Orkisz – wówczas pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Lucjan Orkisz podczas studiów, pod koniec 1920, rozpoczął pracę w uniwersyteckim Obserwatorium Astronomicznym. Cztery lata później powierzono mu obowiązki kierownika świeżo założonej wówczas przez profesora Tadeusza Banachiewicza, górskiej stacji obserwacyjnej na Łysinie (904 m n.p.m.) za Myślenicami.

Nad ranem 3 kwietnia 1925 roku, testując możliwości nowo zakupionej lunety, dostrzegł w gwiazdozbiorze Pegaza słabą mgławicę. Po próbie znalezienia jej pozycji w katalogu mgławic zrozumiał, że odkrył nowy, nieznany wcześniej obiekt.

Okazał się on kometą, której ruch i orbitę Orkisz badał później latami, ostatecznie czyniąc z niej podstawę swojej rozprawy doktorskiej, zatytułowanej „Die definitive Bahn des Kometen 1925 I (Orkisz)” i obronionej w roku 1931. Kometa otrzymała później oznaczenie C/1925 G1 (Orkisz). „C” w nazwie odnosi się do typu komety, jest nieokresowa, czyli taka, która pojawiła się w pobliżu Słońca tylko raz i więcej już w jego okolice prawdopodobnie nie powróci.

Kometa Orkisza była pierwszą, która oficjalnie trafiła na listę Międzynarodowej Unii Astronomicznej jako odkryta przez polskiego astronoma. W 1936 roku na Lubomirze dokonano kolejnego odkrycia. Tym razem kometę na nocnym niebie wypatrzył w drodze do pracy pracownik techniczny stacji Władysław Lis, który swoje odkrycie podzielił jednak z dwoma innymi obserwatorami: pracującym w Taszkencie astronomem polskiego pochodzenia Stefanem Kozikiem i Japończykiem Sigeru Kaho.

Źródło: uj.edu.pl